Bình luận về tình yêu qua bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh
Hướng dẫn
Bình luận về tình yêu qua bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh
Xuân quỳnh là một nhà thơ nổi tiếng với rất nhiều bài thơ nhưng nổi bật nhất là bài “sóng”. Sóng là bài thơ nói về tình yêu và sóng. Đó là nhân vật em và sóng biển, hai cái này bổ trợ cho nhau tạo nên một bài thơ về tình yêu đặc sắc.
Viết về đề tài tình yêu và sóng biển nếu như Xuân Diệu đã từng viết:
“Anh xin làm sóng biếc
Hôn mãi cát vàng em
Hôn thật khẽ thật êm
Hôn êm đềm mãi mãi
Đã hôn rồi hôn lại
Cho đến mãi muôn đời
Đến tan cả đất trời
Anh mới thôi dào dạt”
Hữu Thỉnh góp câu:
“Anh không phải là chiều mà nhuộm anh đến tím
Sóng chẳng đi đến đâu nếu không đưa em đến
Dù sóng đã làm anh nghiêng ngả vì em”. Với giọng thơ trong sáng đã được chắt lọc qua nhiều nỗi đau để rồi lại mang đến cho bài thơ với giọng điệu ngọt ngào êm dịu, một thứ tình cảm dạt dào vô bờ bến.
Bài thơ này được viết khi Xuân Quỳnh đã đi thực tế ở vùng biển Diêm Điền. Trước cảnh sóng đang vỗ ào từng đợt vào bờ thì cảm xúc của Xuân Quỳnh bỗng nhiên dâng trào và rồi đã sáng tác bài thơ này. Bài thơ được in ở trong bài hoa dọc chiến hào.
Bài thơ được hiện lên với hai hình ảnh lớn đó chính là hình ảnh sóng và nhân vật em, hai hình ảnh này được đan xen bổ trợ lẫn nhau làm nên một bài thơ hay và đặc sắc.
Trước hết là chúng ta tới với hai khổ thơ đầu với hình ảnh sóng đối ngược nhau cùng với những cảm xúc rất phức tạp trong trái tim của nhân vật.
Khổ thơ thứ nhất thể hiện những đối cực của sóng với những tính từ diễn tả thực sự chính xác với những trạng thái riêng biệt hay chính đó là tâm trạng của người con gái:
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể”
Ở đây thì sóng xuất hiện với hai trạng thái đối lập nhau, lúc thì biển động phong ba dữ dội nhưng khi thì dịu êm hiền hòa và lặng lẽ. Với bốn tính từ được mở đầu ở bài thơ đã mang lại cho chúng ta một quy luật và tính chất sóng tự nhiên. Sóng biển vẫn ngày đêm vỗ về ở trên biển, có những lúc nó ồn ào là thế nhưng cũng có những lúc tha thiết giống như lòng mẹ. Đó chính là tình yêu dạt dào của một người con gái thủy chung son sắt khao khát có được một tình yêu thực sự. Nó không chỉ là mang lại ét sống tự nhiên mà qua đó còn muốn nói tới tính khí của những người con gái khi yêu. Đó là một người con gái khi dịu dàng đằm thắm nhưng có khi lại vô cùng bướng bỉnh. Những giận hờn vô cơ thất thường ấy dường như chẳng đáng trách chút nào bởi vì đó chỉ là thể hiện tình yêu chân thành của cô gái giành cho người mình yêu thương. Chính vì thế mà đã từng có một nhà thơ từng viết:
“Em bảo anh đi đi
Sao anh còn đứng lại
Em bảo anh đứng lại
Sao anh vội đi ngay
Sao mà anh ngốc thế
Chẳng nhìn vào mắt em”
Người con gái khi yêu vốn dĩ đã có những mâu thuẫn đối lập trong sự thống nhất, đó chính là biểu hiện của một tình yêu chân thành. Hai câu thơ sau đã mang đầy những tâm trạng ở trong tâm hồn và tấm lòng của người con gái.
Nhà thơ Xuân quỳnh đã khéo léo để viết “bể” mà không phải là “biển” thì cũng có nguyên do của nó bởi vì bể còn ngân vang hơn còn biển chỉ là phụ âm kép. Ở đây người con gái cũng đã nhận thức được sự tầm thường và chật hẹp để có thể vượt qua mọi rào cản đi tìm hạnh phúc cho riêng mình. Đó chính là sự chủ động đáng khen bởi trái tim ấy luôn luôn muốn hướng tới những gì lớn lao và tìm được cho mình những tâm hồn đồng điệu. Đó là quan điểm mới mẽ của Xuân Quỳnh về tình yêu của người phụ nữ.
Sang tới khổ thứ hai thì nhà thơ đã thể hiện được hành trình tìm ra biển của sóng hay chính là hành trình tìm đến một trái tim đồng điệu của người con gái đang yêu kia.
“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau cũng thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Trước biển thì nhà thơ đã cảm nhân được sự bất diệt của những con sóng biển. Tình yêu đối với trái tim của người con gái cũng như vậy, nó luôn khao khát một tình yêu cháy nồng đầy nhiệt huyết. Bao nhiêu năm tháng thì tình yêu vẫn luôn tồn tại mãi về sau.
Với khổ ba và khổ 4 thì đó là cội nguồn của sóng biển và tình yêu:
“Trước muôn trùng sóng biển
Em nghĩ về anh em
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau”
Một câu hỏi tu từ để hỏi về sự khởi nguồn của những con sóng kia, trước muôn trùng đợt sóng xô vào bờ ấy thì nhà thơ lại chạnh lòng khi nghĩ tới tình yêu của mình. Với những câu hỏi tu tù vang lên thật sự cho chúng ta đặt ra câu hỏi sóng được bắt đầu từ đâu, là bắt đầu từ những cơn gió. Nó cũng giống như tình yêu của nhà thơ nhưng cô lại không biết được rằng khi nào thì ra yêu nhau. Nhưng đáp lại đó chính là câu em cũng không biết nữa. Phải chăng là nguồn cội của con sóng cũng giống như tình yêu không biết được nó bắt đầu từ khi nào và bao giờ.
ở khổ thơ thứ hai này chúng ta như thấy được sự thương nhớ của người con gái giành cho tình yêu của mình:
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh – một phương
Ở ngoài kia đại dương
Trăm nghìn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở”
Dù đã thú nhận về sự thất bại của mình về việc truy tìm tới cội nguồn của tình yêu nhưng Xuân Quỳnh vẫn có thể phát hiện ra được những con người đang yêu đó sẽ như thế nào, và ra sao. Đó chính là sự nhớ nhung da diết khó tả và khôn nguôi. Sóng ở mặt nước hay ở vực sâu thì đêu nhớ đến bờ cũng như người con trai là bến bờ của cô gái kia.
Sự nhớ nhung đó được diễn tả thực sự là rất hay, đó là sự nhớ nhung ngày cả khi đang còn thức hay là ngủ mơ. Nói như vậy thì không có nghĩa là Xuân Quỳnh mơ mà lại thức được. Chứng tỏ rằng khi nằm mơ hình bóng của chàng trai vẫn luôn hiện lên thật đẹp. Và cách nói dù đi đâu hay ngược về đâu thì cô vẫn luôn nhớ về anh, trăm nghìn những con sóng ở ngoài đại dương vẫn vượt qua được mọi cách trở mà về với bến bờ của mình thì nỗi nhớ mong của em cũng vượt qua được những gian khó để có thể trở về bê anh.
Hai khổ thơ cuối cùng đã thể hiện sự khát vọng về tình yêu của Xuân Quỳnh:
“Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ”
Khổ thơ này cho chúng ta thấy được về quy luật nghiệt ngã của thời gian, của cuộc đời, dẫu cho nó dài thì cũng chỉ đến trăm năm, dài như thế nhưng mà khu tuổi xuân đi qua thì nó chẳng thể nào mà tươi đẹp được nữa. Vậy mà năm tháng đó vẫn đi qua một cách vô tình đến như vậy. Qua đây thì chúng ta có thể thấy được tạo hóa thực nghịch cảnh với khát vọng về tình yêu của con người. Cô đã ước được làm con sống để được mãi vỗ về trên những biển cả mênh mông.
Như vậy thì Xuân Quỳnh đã mang tới cho chúng ta một bài thơ hay và ý nghĩa. Qua bài thơ này ta không những là yêu thêm những con sóng biển mà còn thấu hiểu được nỗi lòng của người con gái khi đang yêu. Có lẽ Xuân Quỳnh đã mạnh dạn để thể hiện lên những quan điểm mới mẻ của mình ở trong tình yêu. Tình yêu chính là đề tài muôn thủa, nó không chỉ có giá trị ở trong thi ca mà còn ở nhiều lĩnh vực khác. Nhà thơ Xuân Quỳnh đã góp vào thơ ca một tác phẩm hết sức giá trị và giàu tính tượng hình tới như vậy.
