Soạn bài cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh của Lí Bạch
I.Đọc – hiểu văn bản
Câu 1.
-Ý kiến cho rằng hai câu đầu là thuần túy tả cảnh, hai câu sau thuần túy tả tình là không đúng. Chính xác phải là hai câu đầu nghiêng về tả cảnh, hai câu sau nghiêng về tả tình.
-Vì: Hai câu đầu:
+ Vị trí miêu tả ánh trăng của nhà thơ ở “sàng tiền” (đầu giường), như vậy thể hiện sự thao thức, trằn trọc không ngủ được của nhà thơ có thể vì trăng đẹp quá, Lí Bạch vốn rất yêu trăng và cả vì nỗi nhớ nhà của kẻ xa quê.
Câu thứ 2 tả ánh trăng ngập tràn không gian nhưng ta vẫn cảm nhận được sự thay đổi vị trí ngắm cảnh của thi nhân, từ sàng tiền đến song tiền (từ đầu giường đến cửa sổ) mới có thể thấy được mặt đất và có cảm giác “ngỡ phủ sương” – > Tâm trạng bâng khuâng, xao xuyến.
= > Như vậy, ở hai câu đầu: cảnh đã chứa đựng tâm tình.
-Hai câu sau:
+ Hai câu sau tình dâng trào cuồn cuộn để đọng lại thành nỗi sầu nhớ thương qua cụm từ: nhớ cố hương.
+ Cảnh được thể hiện như thế nào? Ngẩng đầu nhìn trăng sáng cả bầu trời cao lồng lộng và một vầng trăng sáng trong vằng vặc thanh tĩnh hiện ea trước mắt người đọc. Một đêm trăng thật đẹp song cũng thật cô đơn.
+ Mối quan hệ giữa cảnh và tình:
Cảnh và tình trong bài thơ có mối liên hệ nhân quả, sự tác động qua lại. Vì trăng đẹp quá mà nhớ quê trằn trọc thao thức không ngủ được. Càng thao thức không ngủ càng thấy trăng đẹp hơn = > Cảnh – tình khăng khít gắn bó không thể tách bạch.
Câu 2.
-So sánh về mặt từ loại ở hai câu cuối:
Hai câu thơ giống nhau:
+ Về mặt từ loại.
+ Về cấu trúc ngữ pháp.
+ Số lượng chữ.
| Từ loại | Động từ | Danh từ | Động từ | Tính từ | Danh từ |
| Câu 3 | Cử | Đầu | Vọng | Minh | Nguyệt |
| Câu 4 | Đê | Đầu | Tư | Cố | Hương |
+ Tác dụng của phép đối:
+ Vừa diễn tả cử chỉ.
+ Vừa thể hiện tâm trạng của nhà thơ.
= > Một cách hài hòa đậm nét.
Câu 3.
-Các từ này diễn tả hành động và tâm trạng của nhân vật trữ tình.
-Có mối quan hệ chặt chẽ, vừa đối lập, vừa nhân quả, thống nhất.
-Bốn động từ là bốn cột mốc quan trọng trong cảm xúc của nhà thơ, thể hiện sự liền mạch của tư duy, từ ngỡ đến ngẩng đầu (cử), từ ngẩng đầu đến cúi đầu và cuối cùng đọng lại trong một niềm ưu tư nặng trĩu.
II.Luyện tập
Có người dịch “Tĩnh dạ tứ” thành hai câu:
Đêm thu trăng sáng như sương
Lí Bạch ngắm cảnh nhớ thương quê nhà.
Dựa vào điều đã phân tích, nhận xét về hai câu thơ dịch. Thử dịch thành bốn câu theo thể thơ lục bát hoặc cổ thể.
-Nhận xét: hai câu thơ trên khái quát được nội dung bài thơ nhưng không diễn tả được hết tâm trạng của nhà thơ Lí Bạch.
-Thử dịch thành thơ:
Trăng sáng rọi đầu giường
Mặt đất như sương phủ
Nhìn vầng trăng vằng vặc
Da diết nhớ quê hương.
