Soạn bài từ trái nghĩa
I.Hướng dẫn trả lời câu hỏi.
1.Thế nào là từ trái nghĩa.
Câu 1. Các cặp từ trái nghãi trong hai bài thơ dịch : Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh và Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê.
Ngẩng – cúi ; đi – về ; trẻ – già
Câu 2. Từ trái nghĩa với từ già trong trường hợp rau già, cau già đó là :
Rau non, cau non ; mạ non, chồi non ; lá non, búp non.
2.Sử dụng từ trái nghĩa
Câu 1. Tác dụng của từ trái nghĩa trong hai bài thơ dịch.
-Ngẩng đầu – cúi đầu.
Hai hành động ngược chiều nhau, thể hiện sự trăn trở suy tư trong tâm hồn nhà thơ.
-Đi trẻ – về già.
Hai hình ảnh, hai hành động tương phản, làm nổi bật sự thay đổi ở hai thời điểm khác nhau trong cuộc đời người, hàm chứa sự ngậm ngùi, xót xa.
= > Từ trái nghĩa tạo nên phép đối, tô đậm, khắc sâu hình ảnh và tình cảm biểu đạt.
Câu 2. Một số thành ngữ có sử dụng từ trái nghĩa.
Ba chìm bảy nổi ; Giọt ngón giọt dài ; Chân cứng đá mềm ; Dở sống dở chết…
Tác dụng tạo nên tính hình tượng cao cho các từ ngữ.
II.Luyện tập.
Câu 1. Tìm từ trái nghĩa
Chị em như chuối nhiều tàu
Tấm lành che tấm rách đừng nói nhau nhiều lời
Cặp từ trái nghĩa : lành – rách
Số cô chẳng giàu thì nghèo
Ngày ba mươi tết thịt treo trong nhà.
Cặp từ trái nghĩa: giàu – nghèo
Ba năm được một chuyến sai
Áo ngắn đi mượn áo dài đi thuê.
Cặp từ trái nghĩa: ngắn – dài.
Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
Cặp từ trái nghĩa: đêm – ngày, sáng – tối.
Câu 2.
| Từ cho | Từ cần tìm | |
| Tươi | Cá tươi | Cá ươn |
| Hoa tươi | Hoa héo | |
| Xấu | Chữ xấu | Chữ đẹp |
| Đất xấu | Đất tốt | |
| Yếu | Ăn yếu | Ăn khỏe |
| Học lực yếu | Học lực tốt | |
| Nhỏ | Nói nhỏ | Nói lớn |
| Nhà nhỏ | Nhà to |
Câu 3. Điền các từ trái nghĩa vào các thành ngữ sau
-Chân cứng đá mềm
-Vô thưởng vô phạt
-Có đi có lại
-Bên trọng bên khinh
-Gần nhà xa ngõ
-Buổi đực buổi cái
-Mắt nhắm mắt mở
-Bước thấp bước cao
-Chạy sấp chạy ngửa
-Chân ướt chân ráo
Câu 4. Hãy viết một đoạn văn ngắn về tình cảm quê hương, có sử dụng từ trái nghĩa.
Quê ngoại em ở dưới chân núi Bạch Mã. Rặng núi lô nhô “cao thấp” chạy dài ăn ra tới phà Tam Giang. Buổi “sáng” trời trong đứng ở cây số ba có thể nhìn thây hình dáng chú ngựa trắng đang bay trên phiến đá khổng lồ lưng chừng núi. Buổi “tối” trăng lên, gió nồm nam thổi đưa những đám mây trắng tràn qua đỉnh núi giống như một thác nước khổng lồ đang chảy. Nếu có dịp trèo lên tới đỉnh Bạch Mã bạn sẽ thấy vô cùng tuyệt vời. Phía “trước” mặt là biển cả mênh mông, “sau” lưng núi non trùng điệp chồng chất lên nhau, “trên” đầu trời cao xanh thẳm và “dưới” là làng mạc bình yêu ẩn mình dưới những lũy tre xanh. Em yêu vô cùng quê ngoại thân yêu!
