Hình ảnh những nữ thanh niên xung phong trong truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” – Ngữ Văn 9
Hướng dẫn
Phân tích truyện những ngôi sao xa xôi
Đề bài: Hình ảnh những nữ thanh niên xung phong trong truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê.
1. Yêu cầu
– Viết bài nghị luận (mặc dù không có từ ngữ trực tiếp nêu yêu cầu về dạng bài).
– Bài viết về một nhóm nhân vật trong tác phẩm, do đó cần làm rõ nét riêng và chung của các nhân vật.
– Đề bài không đưa ra nhận xét về nhân vật, cần tự xác định nội dung trình bày trong bài.
2. Gợi ý
– Cần đọc kĩ và nắm vững tác phẩm trước khi làm bài.
– Đặt câu hỏi tìm nét đặc sắc trong nghệ thuật xây dựng nhân vật của tác phẩm.
– Đặt câu hỏi để phát hiện điểm giống nhau về tính cách của ba nhân vật. Tìm dẫn chứng minh hoạ cho những điểm này:
+ Điểm giống nhau của họ là gì?
+ Điểm khác nhaụ của họ là gì?
- Chú ý sắp xếp các ý tìm được thành hệ thống luận điểm.
- Từ ba nhân vật nữ thanh niên xung phong trong tác phẩm, nêu nhận xét khái quát về thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
3. Lập dàn ý
a. Mở bài
– Giới thiệu tác phẩm Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê.
– Giới thiệu chung về ba cô gái trong tổ trinh sát mặt đường.
b. Thân bài
– Nét đặc sắc trong nghệ thuật xây dựng nhân vật của tác phẩm
- Câu chuyện kể theo ngôi thứ nhất, nhân vật xưng “tôi” là một cô gái Hà Nội, tự kể về mình và các bạn.
- Nhân vật vừa kể sự việc vừa bộc lộ súy nghĩ cảm xúc nên câu chuyện chân thực, mềm mại, dễ gợi cảm xúc cho người đọc.
– Phân tích chung ba nhân vật
– Họ đều rất trẻ, dễ xúc động, mơ mộng
- Cùng thích ca hát, thích làm đẹp cho cuộc sống.
- Có tinh thần trách nhiệm cao, dũng cảm và rất gắn bó yêu thương nhau.
– Thế nhưng mỗi người vẫn giữ được nét cá tính riêng của mỗi người:
- Phân tích nhân vật Phương Định
- Trong gian khó vẫn giữ được nét đẹp tâm hồn của cô gái Hà Nội.
- Dũng cảm trong chiến đấu.
c. Kết bài: Kể về ba nữ thanh niên xung phong nhưng tác phẩm cho ta hiểu về những nữ thanh niên xung phong thời kì chống Mĩ cứu nước, về thế hệ trẻ Việt Nam…
4. Bài lảm minh họa
Truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi là tác phẩm của nhà văn Lê Minh Khuê – một nhà văn trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. Tác phẩm là bức tranh hiện thực về cuộc sống chiến đấu, từ đó nêu lên vẻ đẹp trong sáng của ba cô gái ở tổ trinh sát mặt đường trong kháng chiến chống Mĩ.
Truyện được kể theo ngôi thứ nhất, tác giả để cho nhân vật xưng “tôi” kể về mình và đồng đội. Việc lựa chọn ngôi kể cũng góp phần làm nên thành công cho câu chuyện. Nhân vât vừa bộc lộ được những suy nghĩ cảm xúc của mình, vừa miêu tả những điều đang diễn ra, góp phần tạo nên một câu chuyện chân thực, mềm mại gợi nhiều xúc cảm cho người đọc.
Tổ trinh sát mặt đường có ba cô gái là Phương Định, Nho, Thao. Họ còn rất trẻ, nhiều mơ mộng. Công việc chính của các cô là “đo khối lượng đất lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần thì phá bom” – rất nguy hiểm và đòi hỏi ý chí cao. Nhưng ba cô gái ấy luôn hoàn thành tốt công việc. Công việc không hề đơn giản chút nào, luôn phải chạy trên cao điểm suốt cả ngày. Đôi lúc bị bom vùi về chỉ nhìn thấy hai con mắt lấp lánh, những lúc ấy họ thường gọi nhau bằng cái tên rất ngộ nghĩnh “những con quỷ mắt đen”. Bất chấp những khó khăn của công việc họ vẫn tìm được cho mình những niềm vui, lấp đi nỗi buồn khi nhớ về gia đình, bạn bè. Say mê ca hát, làm đẹp cho cuộc sống. Họ cũng giống như nhiều cô gái tuổi mới lớn khác. Mặc dù sống trong chiến tranh với những hiểm nguy luôn rình rập nhưng họ vẫn yêu nghệ thuật, yêu cái đẹp. Và trong công việc họ là những người có tinh thần trách nhiệm, có lòng dũng cảm, không ngại hi sinh thân mình. Một ngày của các cô gái trẻ thường kết thúc khi “phá bom đến năm lần. Ngày nào ít: ba lần”. Với họ công việc không đơn giản là nhiệm vụ nữa, mà nó đã ăn sâu vào tâm trí, như một điều gì đó không thể thiếu. Hình ảnh Phương Định và Thao moi đất bế Nho lên khi hầm bị sập thật cảm động. Ở một nơi nguy hiểm, cái chết luôn cận kề nhưng trong họ vẫn có tình đồng đội thắm thiết, hơn thế nữa đó còn là tình chị em gắn bó trong một gia đình.
Cùng chung sống với nhau, nhưng ở mỗi người vẫn bộc lộ những tính cách riêng biệt. Thao là chị cả của nhóm, là người chỉ huy công việc. Không hiểu có phải vì lí do này hay không mà trong tác phẩm cô luôn hiện ra với vẻ bề ngoài cứng rắn, xử lí công việc một cách cương quyết, táo bạo. Có lỗ, do chị là người lớn tuổi nhất trong nhóm nên suy nghĩ có phần thiết thực và những dự tính về tương lai rõ ràng hơn. Nhưng ẩn chứa sau vẻ cứng cỏi là trái tim giàu tình cảm. Chị luôn giành những công việc khó khăn về mình. Sở thích của chị thật giản dị, lúc rảnh rỗi chị thích chép lời bài hát, thậm chí chép cả những lời tự bịa ra. Qua nhân vật Thao, ta cũng thấy rõ được những khát khao trong công việc và những rung động của tuổi trẻ thời kháng chiến.. Không trầm tư như Thao, Nho là một cô gái hồn nhiên, thích được ăn kẹo, trắng trẻo và có vóc người nhỏ bé. Những hình ảnh trên cho người đọc hình dung ra một cô gái rất đáng yêu và vô tư. Nhưng trái lại Nho rất dũng cảm trong công việc. Đó là khi Nho bị thương, mọi người thì rất lo, còn Nho lại nói: “Không chết đâu, đơn vị đang làm đường kia mà. Việc gì khiến mọi người lo lắng”.
Cả ba nhân vật đều cho người đọc những cảm nhận riêng. Nhưng có lẽ, để lại ấn tượng sâu đậm nhất đối với tôi cũng như đa số người đọc tác phẩm là cô gái tên Phương Định.
Là con gái Hà Nội, Định tự nhận là “một cô gái khá” với đôi mắt mà các anh lái xe thường nói: “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm!”. Định có ý thức về mình, biết được có nhiều anh pháo thủ và lái xe hay hỏi thăm hoặc đơn giản là “viết những thư dài gửi đường dây, làm như ở cách xa hàng nghìn cây số”. Cô thấy vui vì mình được các anh yêu quý, nhưng với sự kín đáo của một cô gái Hà Nội, Định chỉ cất giữ ở trong lòng. Mặc dù với cô, người can đảm, thông minh nhất vẫn là những người mặc quân phục, có sao trên mũ. Cũng giống như Thao, Phương Định là người yêu âm nhạc, rất mê hát. Cô thích ngồi dựa vào thành đá và khẽ hát trong những buổi trưa im lặng. Đôi lúc buồn cô nghĩ vẩn. vơ về Hà Nội, về những ngày sống trong hoà bình cùng gia đình. Trong công việc, Định cũng không thua kém một ai cả. Bình tĩnh và tự chủ trong mọi tình huống. Vì cô biết à đâu đó có sự dõi theo của các anh cao xạ, nên sẽ không còn run sợ mà dũng cảm làm nhiệm vụ. Sống trong bom đạn, sự ác liệt của chiến tranh nhưng Định vẫn giữ được tâm hồn, nét đẹp trong sáng của một cô gái Hà Nội. Chính nhờ những điều ấy, nhân vật Phương Định đã thật sự toả sáng trong tác phẩm với hình ảnh của nữ thanh niên xung phong trong thời chiến.
Chiến tranh, bom đạn giờ chỉ còn trong kí ức. Nhưng với tác phẩm Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê, hình ảnh ba cô gái thanh niên xung phong đã gợi nhắc cho mỗi người về một thế hệ nữ thanh niên thời chống Mĩ. Họ can đảm và dám hi sinh cả tuổi trẻ cho đất nước. Đó không chỉ là hình ảnh tiêu biểu của một thời kì mà còn là hình ảnh tượng trứng cho cả thế hệ phụ nữ Việt Nam.
(Trần Mai Vy, lớp 9A1, Trường THCS Trứng Vương,
Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội)
Nhận xét
Bạn đã biết cách làm bài nghị luận về nhân vật trong tác phẩm văn xuôi. Đây. là một tập thể ba cô gái và người viết đã nêu rõ sự khác biệt của mỗi người trong nét chung thống nhất là dũng cảm, hồn nhiên yêu đời và sống có trách nhiệm với bạn bè, với mọi người. Từ sự đánh giá về chị Thao, về Nho, và cuối cùng là dừng lại ở Phương Định, bạn đã cho người đọc thấy được vẻ đẹp bình dị của những con người dũng cảm, tiêu biểu cho những nữ thanh niên xung phong thời chống Mĩ và cho những người phụ nữ Việt Nam.
Phần nói về nghệ thuật của tác phẩm còn sơ lược. Nếu tham khảo bài viết của nhà văn Lê Minh Khuê trên tạp chí Văn học và Tuổi trẻ thì có lẽ bài viết sẽ tốt hơn.
Theo hoctotnguvan.vn
