Phân tích hình tượng người lính Tây Tiến trong đoạn thơ thứ ba bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng
Hướng dẫn
Bài làm
Đất nước Việt Nam ta đã trải qua hai cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp và đế quốc Mĩ. Để có được nền độc lập tự do như ngày hôm nay là là nhờ lao to lớn của biết bao người chiến sĩ đã hi sinh thân mình bảo về tổ quốc. Hình ảnh người lính bước vào thơ ca cách mạng Việt Nam từ đó cũng đã trở thành một chủ đề lớn mà rất nhiều ngòi bút hướng tới. Tây Tiến của Quang Dũng cũng là một trong những bài thơ như thế. Bài thơ là nỗi nhớ của nhà thơ về thời gian gắn bó với đoàn binh Tây Tiến. Đặc trong đoạn thơ thứ ba, nhà thơ đã khắc họa thành công hình tượng người lính Tây Tiến hào hùng mà bi tráng, hi sinh thân mình cho tổ quốc tự do.
Trên con đường hành quân và chiến đấu gian khổ, những người lính của đoàn binh Tây Tiến luôn phải chịu những khó khăn, khắc nghiệt của thiên nhiên nhưng vẫn rất lạc quan, yêu đời với tâm hồn lãng mạn, trẻ trung:
“Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá giữ oai hùm”
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng Kiều Thơm”
Trên con đường hành quân xa nhiều gian nan, dù nắng gió hãy bao táp thì những người lính vẫn luôn hướng về phía trước. Hậu quả của những trận mưa rừng như trút là những trận sốt rét đáng nhớ đối với người chiến sĩ. Rừng hoang, sương muối cùng thuốc men thiếu thốn, những trận sốt rét ấy khiến người lính Tây Tiến rụng tóc, đầu trọc “không mọc tóc” rồi da trở nên xanh xao yêu ớt “quân xanh màu lá”. Hình ảnh thơ “đoàn binh không mọc tóc” thể hiện một cái nhìn vô cùng hài hước của nhà thơ. Đọc câu thơ người đọc liên tưởng đến hình ảnh tóc cũng không thèm mọc. Nó là một cái nhìn rất đỗi lạc quan của nhà thơ cũng như người lính. Nhà thơ cũng không nói các anh chiến sĩ gầy ốm xanh xao mà nói “quân xanh màu lá”. Cùng với hình ảnh thơ “giữ oai hùm”, hai câu thơ nhấn mạnh dù có khó khăn, vất vả và gặp nhiều gian nan đến đâu, người lính Tây Tiến vẫn luôn vô tư và lạc quan, luôn giữ một phong thái hiên ngang, bất chấp gian khổ để tiến lên phía trước. Không hề sơ hãi trước mũi súng kẻ thù, các anh luôn trong tư thế ngẩng cao đầu, oai phong như hùm khiến giặc phải khiếp sợ. Hai từ “mắt trừng” càng nhấn mạnh sự căm phẫn trước tội ác của kẻ thù và tâm thế luôn sẵn sàng bảo vệ tổ quốc. Đó là một vẻ đẹp rất hào hùng của những người lính trong đoàn binh Tây Tiến.
Không chỉ mang vẻ đẹp lạc quan, yêu đời và rất đỗi hào hùng, những người lính Tây Tiến còn hào hoa và lãng mạn trog hình ảnh “đêm mơ Hà Nội dáng Kiều thơm”. Nếu tìm hiều về xuất thân của những người lính trong đoàn quân ấy, người đọc sẽ càng thấu hiểu được tâm hồn lãng mạn của các anh. Người lính trong đoàn quân Tây Tiến đều là những người trí thức trẻ tuổi, họ là học sinh, sinh viên gác bút nghiên, lên đường chiến đấu theo tiếng gọi thiêng liêng của tổ quốc. Bởi thế nên tâm hồn người lính trẻ này từ lâu đã rất hào hoa, lãng mạn. Đêm đêm, người lính Tây Tiến mơ đến “dáng Kiều thơm” nơi Hà thành cũng là một điều thật dễ hiểu. Nhớ về dáng kiều cũng là nhớ về quê hương Hà Nội đã gắn bó với các anh suốt những năm tháng dưới mái trường, trước khi các anh lên đường nhập ngũ.
Miên man trong vẻ đẹp của những người lính Tây Tiến, hình ảnh người lính lại tiếp tục hiện lên thật đẹp đẽ, oai hùng mà bi tráng trong những vẫn thơ tiếp:
“Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành”
Nhà thơ đã nhìn thẳng vào sự thật của chiến tranh. Nơi khói lửa can qua, sau những trận đánh lớn, biết bao người lính hiên ngang đã ngã xuống. Nghệ thuật đảo ngữ “rải rác” đã thể hiện rõ sự thật ấy. Hình ảnh “ biên cương mồ viễn xứ” đều sử dụng các từ hán việt khiến câu thơ mang một màu sắc cổ kính hơn, bi hùng hơn. Câu thơ gợi lên một bức tranh về những nấm mồ rải rác nơi biên ải xa xôi sau những trận đánh ác liệt. Nhưng nói lên hiện thực ấy để nhà thơ khẳng định một điều rằng người linh dù hi sinh vẫn không hề nuối tiếc “chẳng tiếc đời xanh”. Bốn từ “chẳng tiếc đời xanh” như một lời thề sắt son của các anh, nguyện hi sinh vì đất nước, vì nhân dân và vì tự do cho dân tộc này. Đó là sự “ra đi không hẹn ngày về, lòng mang khát vọng trong tim”.
Hình ảnh sự hi sinh của người lính hiện lên trong thơ Tây Tiến không hề bi thương mà rất bi hùng. Điều đó thể hiện qua hình ảnh “áo bào”. Một người lính khi hi sinh nơi biên ải cũng chỉ được cuốn một manh chiếu. Nhưng qua cái nhìn hào hùng, bi tráng của nhà thơ cũng là một người lính thì đó là chiếc áo bào oai phong của người lính lúc “về đất”. Người chiến sĩ ra đi cũng thật hiên ngang như những vị tướng sĩ ngày xưa. “Về đất” không có nghĩa là cái chết, mà “về đất” là về với đất mẹ kính yêu rất đỗi nhẹ nhàng. Câu thơ “sông Mã gầm lên khúc độc hành” mang một vẻ đẹp thật hào hùng, nó giống như một khúc ca vang lên thống thiết tiễn đưa những người lính. Hình ảnh “sông Mã gầm lên” cũng cho người đọc nhiều liên tưởng sâu sắc. Đến thiên nhiên cũng phải thổn thức gầm lên trước sự ra đi ấy, nó cũng thể hiện sự đau đớn biến thành sức mạnh để những người lính, những người đồng đội của các anh tiếp tục chiến đầu cho tổ quốc tự do, độc lập.
Bằng những hình ảnh thơ đặc sắc, ngôn ngữ giàu hình tượng, các biện pháp tu từ…, nhà thơ Quang Dũng miên man trong nỗi nhớ về đoàn binh Tây Tiến với nhiều kỷ niệm. Đoạn thơ đã khắc họa tài tình hình ảnh người lính của đoàn quân Tây Tiến rất đỗi trẻ trung, tâm hồn lãng mạn dù có đối đầu với bao khó khăn trong hành quân và chiến đấu. Đoạn thơ đã dựng lên một bức tượng đài hào hùng mà bi tráng về người lính Tây Tiến, đó mãi là hình tượng đẹp sống trong trái tim của thế hệ trẻ hôm nay.
