Phân tích nét đặc sắc trong đoạn trích “Những đứa con trong gia đình”
Hướng dẫn
Phân tích nét đặc sắc trong đoạn trích “Những đứa con trong gia đình”
Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi có một lối tự sự mang nhiều nét riêng. Câu chuyện được nhà văn thuật lại hoàn toàn không theo trật tự thời gian mà chủ yếu nhịp theo dòng hồi tưởng miên man, đứt nối của nhân vật Việt khi bị trọng thương nằm lại chiến trường.
Cách thức trần thuật như thế mang lại cho tác phẩm màu sắc trữ tình đậm đà, tự nhiên, sống động, đồng thời tạo điều kiện cho nhà văn có thể nhập sâu vào thế giới nội tâm nhân vật để dẫn dắt câu chuyện. Diễn biến của câu chuyện chính vì thế mà hết sức linh hoạt, mạch kể qua lại thỏa mái giữa quá khứ – hiện tại; giữa cái đang ở trước mặt và cái đã trở thành kỷ niệm xưa; giữa chi tiết thoáng đến, thoáng đi chừng như bâng quơ, ngẫu nhiên nhưng lại gắn với tư tưởng, tình cảm lớn lao và trọng đại.
“Việt tỉnh lại lần thứ hai lúc trời lất phất mưa”. Mắt Việt bị thương không nhìn thấy mà chỉ cảm thấy… Tiếng máy bay, tiếng động cơ duy nhất trên bãi chiến trường đã trở nên vắng lặng… chỉ còn ếch nhái kêu. Chính âm thanh này đã dẫn Việt trở về quá khứ ngày ở quê, những đêm mưa như đêm nay, hai chị em xách đèn lên và soi, lóp ngóp ra đồng đi bắt ếch. Mạch hồi tưởng miên man tràn đến chú Năm và tự nhiên chuyển sang cuốn sổ gia phả rồi Việt lại ngất đi.
Dòng hồi tưởng lại tiếp tục khi “Việt choàng dậy” đêm qua đi, ngày lại tới, tiếng trực thăng phành phạch trên đầu, tiếng súng nổ từng loại phía xa…”tiếng chim cu gáy rừng gù gù đâu đây” gợi cho Việt nhớ đến chiếc ná thun hồi còn ở nhà đi bắn chim. Từ chiếc ná thu lại dẫn Việt về với người mẹ giàu lòng vị tha, hết lòng vì chồng con, cuộc đời chồng chất những nỗi khổ đau uất hận mà rất đỗi kiên cường, bất khuất…Rồi Việt lại đột ngột ngất đi…
Cứ như thế dòng hồi tưởng lại đứt nối, qua đó mà dần dần mở rộng đối tượng được miêu tả, được kể một lúc một hấp dẫn. Và càng đi sâu vào đời sống nội tâm nhân vật, làm hiện lên vừa cụ thể, vừa sinh động những gương mặt tiêu biểu của một gia đình từ ông nội, chú thím Năm, ba má Việt đến thế hệ trẻ là Việt và Chiến hôm nay trong buổi đăng ký tòng quân và đêm trước của ngày lên đường.
Tâm trạng con người hiện lên chân thực tự nhiên như nó vốn có trong đời sống. Nhưng chính nhờ hiện thực tâm trạng ấy mà cái hiện thực khách quan kia được tổ chức, cải tạo lại những khoảng thời gian rất xa, bây giờ được đồng hiện bên nhau, soi chiếu dưới một thứ ánh sáng kì diệu, khiến cho câu chuyện thêm nhiều màu vẻ, phong phú, bất ngờ.
Lối kể theo dòng kí ức vừa liên tục vừa gián đoạn như thế của nhà văn đã làm cho kết cấu truyện thêm linh hoạt, sống động; thêm những ngã rẽ, những khúc quanh, người đọc không dễ dự đoán, dự kiến ra. Kiểu kết cấu theo dòng chảy của một quá trình hồi tưởng của nhân vật là một công phu sáng tạo về hình thức tác phẩm của nhà văn. Nhưng ý nghĩa sáng tạo của hình thức ấy lại ở chỗ góp phần đắc lực trong việc biểu hiện khám phá nội dung.
Theo Hocsinhgioi.com
