CÂU ĐẶC BIỆT
I. GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI TÌM HIỂU BÀI
1. Thế nào là câu đặc biệt?
– Câu: Ôi, em Thuỷ! Đây là câu có một từ cảm thán (Ôi), một cụm danh từ (em Thuỷ).
– Không phải câu rút gọn vì không thể khôi phục được thành phần lược bỏ
– Gọi là câu đặc biệt
2. Tác dụng của câu đặc biệt:
| Tác dụng
Câu đặc biệt |
Bộc lộ cảm xúc |
Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng. |
Xác định thời gian, nơi chổn |
Gọi đáp |
| Một đêm mùa xuân. Trên dòng sông êm ả, cái đò cũ của bác tài Phán từ từ trôi.
(Nguyên Hồng) |
+ |
|||
| Đoàn người nhốn nháo lên. Tiếng reo. Tiếng vỗ tay.
(Nam Cao) |
+ |
|||
| “Trời ơi!”. Cô giáo tái mặt và nước mắt giàn giụa. Lũ nhỏ cũng khóc mỗi lúc một to hơn.
(Khánh Hoài) |
+ |
|||
| An gào lên:
– Sơn! Em Sơn! Sơn ơi! – Chị An ơi! Sơn đã nhìn thấy chị. (Nguyễn Đình Thi) |
+ |
II. GỢI Ý TRẢ LỜI PHẦN LUYỆN TẬP
Bài 1: (Câu 1, Sgk Tr 29 tập 2)
a. – Câu đặc biệt: Không có.
– Câu rút gọn:
Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lề, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm.
Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
b. – Câu đặc biệt:
Ba giây… Bốn giây… Năm giây… Lâu quá!
– Câu rút gọn: Không có.
c. – Câu đặc biệt:
Một hồi còi.
– Câu rút gọn: Không có.
d. Câu đặc biệt: Lá ơi!
– Câu rút gọn:
Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!
Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.
Bài 2: Tác dụng của từng câu đặc biệt và câu rút gọn vừa tìm được:
|
Loại câu |
Tác dụng |
|
| Câu đặc biệt | Câu rút gọn | |
| “Có khi được trưng bày trong tủ kính,… dễ thấy. Nhưng cũng có khi… trong hòm”.
“Nghĩa là… công việc kháng chiến”. |
Làm cho lời văn ngắn gọn, tránh lặp thừa. | |
| Ba giây… Bốn giây… Năm giây… | Xác định, gợi tả thời gian. | |
| Lâu quá! | Bộc lộ trạng thái cảm
xúc |
|
| Một hồi còi. | Thông báo về sự có mặt của sự vật, hiện tượng. | |
| Lá ơi! | Gọi đáp. | |
| “Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!”; “Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu”. | Làm cho lời văn ngắn gọn, tránh lặp thừa. | |
Bài 3: (Câu 3, Sgk Tr 29 tập 2)
Trả lời:Tham khảo đoạn văn:
Từ lúc bé tẹo, tôi đã được đùa giỡn với sóng, với cát mỗi dịp về quê. Ông đưa tôi ra bờ biển, bế bổng tôi lên rồi lại đặt xuống mép nước cho chơi thoả thích. Ấy là bố và ông hay kể vậy thôi chứ tôi nào nhớ gì. Lớn, tôi mới có kí ức của riêng mình về biển và quê. Thanh bình. Yên ả. Biển quê nội tôi cho tôi cảm giác ấy. Căn nhà của ông bà nội hướng ra biển, đón gió lồng lộng suốt cả ngày. Tôi thích cảm giác thức dậy sáng sớm, chân trần đi ra biển. Làng chài nhộn nhịp từ lúc tinh mơ, dân làng bận rộn, vui mừng với những mẻ lưới vừa vào bờ. Trong những mẻ lưới buổi sáng ấy thế nào cũng có những con sao biển lấp lánh, con sứa trong suốt và thể nào chúng cũng bị vứt lại bên bờ biển. Tôi tha thẩn gom những con sao biển tội nghiệp ấy. Thật lạ. Dù chết nó vẫn giữ nguyên vẻ lấp lánh như lúc vừa ở biển vào.
