Ôn tập phần Văn

Học kì 1

Học kì 2

1. Cống trường mở ra

2. Mẹ tôi

3. Cuộc chia tay của những con búp bê

4. Những câu hát về tình cảm gia đình

5. Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người

6. Những câu hát than thân

7. Những câu hát châm biếm

8. Nam quốc sơn hà

9. Tụng giá hoàn kinh sư

10. Thiên Trường vãn vọng

11. Côn Sơn ca

12. Chinh phụ ngâm khúc (trích)

13. Bánh trôi nước

14. Qua Đèo Ngang

15. Bạn đến chơi nhà

16. Vọng Lư Sơn bộc bố

17. Tĩnh dạ tứ

18. Mao ốc vị thu phong sở phá ca

19. Cảnh khuya

20. Rằm tháng giêng

21. Tiếng gà trưa

22. Một thứ quà của lúa non: Cốm

23. Sài Gòn tôi yêu

24. Mùa xuân của tôi

1. Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất

2. Tục ngữ về con người và xã hội

3. Tinh thần yêu nước của nhân dân ta

4. Sự giàu đẹp của Tiếng Việt

5. Đức tính giản dị của Bác Hồ

6. Ý nghĩa văn chương

7. Sống chết mặc bay

8. Những trò lố hay là Va –ren và Phan Bội Châu

9. Ca Huế trên sông Hương

10. Quan Âm Thị Kính

Định nghĩa

Ca dao, dân ca

Những bài thơ, bài hát trữ tình dân gian do quần chúng nhân dân sáng tác, biểu diễn và truyền miệng từ đời này sang đời khác.

Tục ngữ

Những câu nói ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh thể hiện những kinh nghiệm của nhân dân về mọi mặt, được vận dụng vào đời sống, suy nghĩ và lời ăn tiếng nói hằng ngày.

Thơ trữ tình

Là thể loại văn học phản ánh cuộc sống bằng cảm xúc trực tiếp của người sáng tác. Văn bản thơ trữ tình thường có vần điệu, nhịp điệu, ngôn ngữ cô đọng, mang tính chất cách điệu cao.

Thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật

– Có 4 câu, mỗi câu 7 tiếng. Kết cấu: khai – thừa- chuyển – hợp. Nhịp 4/3, 2/2/3.

– Vần chân (7), liền (1-2), cách (2-4), bằng.

Thơ ngũ ngôn tứ tuyệt Đường luật

– Có 4 câu, mỗi câu 5 tiếng. Nhịp: 3/2, 2/3.

– Có thể gieo vần trắc.

Thơ thất ngôn bát cú Đường luật

– Có 8 câu, mỗi câu 7 tiếng.

– Vần bằng trắc, chân (7), liền (1-2), cách (2-4-6-8).

– Kết cấu: câu 1-2: đề, câu 3-4: thực, câu 5-6: luận, câu 7-8: kết.

Thơ lục bát

– Thể thơ dân tộc cổ truyền bắt nguồn từ ca dao, dân ca.

– Kết cấu theo từng cặp: câu trên 6, câu dưới 8.

– Vần bằng, lưng (6-6), chân (6-8), liền.

– Nhịp: 2/2/2/2, 3/3/4/4/…

– Luật bằng trắc: 2B – 4T – 6B – 8B.

Thơ song thất lục bát

– Kết hợp sáng tạo giữa thể thơ thất ngôn đường luật và thơ lục bát.

– Một khổ 4 câu: 2 câu 7 tiếng, tiếp 1 cặp 6 -8.

– Nhịp ở 2 câu 7 tiếng: 3/4, 3/2/2, …

Phép tương phản và phép tăng cấp trong nghệ thuật

– Phép tương phản: sự đối lập trong hình ảnh, chi tiết, nhân vật, … trái ngược nhau, để tô đậm, nhấn mạnh 1 đối tượng hoặc cả hai.

– Phép tăng cấp: cùng với quá trình hành động, nói năng, tăng dẫn cường độ, tốc độ, mức độ, chất lượng, số lượng, …

STT

Nhan đề văn bản

Giá trị về nội dung

Giá trị về nghệ thuật

1

Cổng trường mở ra

Thể hiện tấm lòng, tình cảm thiêng liêng của người mẹ đối với con cái.

Tác giả lựa chọn hình thức độc thoại, tự bạch như những dòng nhật kí của mẹ dành cho con. Sử dụng ngôn ngữ giàu chất biểu cảm.

2

Mẹ tôi

Tình yêu thương, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng nhất. Con cái phải trân trọng và giữ gìn không được chà đạp lên tình cảm đó.

Nét đặc sắc là sáng tạo hoàn cảnh. Lồng câu chuyện trong một bức thư, khắc họa được nhiều chi tiết làm nổi bật hình ảnh người mẹ tận tụy. Cách biểu cảm trực tiếp có ý nghĩa giáo dục cao.

3

Cuộc chia tay của những con búp bê

– Tình cảm gia đình là vô cùng quý giá và đáng trân trọng. 

– Người lớn, các bậc cha mẹ hãy vì con cái mà cố gắng có thể tránh những cuộc chi li.

Truyện đã thành công khi lựa chọn tình huống và xây dựng nhân vật qua diễn biến tâm lí. Cách dùng ngôi kể thứ nhất dễ bộc lộ tình cảm và tâm trạng chân thật. Lời kể tự nhiên theo trình tự sự việc.

4

Sống chết mặc bay

Lên án tên quan phủ vô trách nhiệm gây nên tội ác khi làm nhiệm vụ hộ đê; cảm thống với những nỗi thống khổ mà nhân dân chịu đựng.

Nghệ thuật tương phản và tăng cấp, bước khởi đầu cho thể loại truyện ngắn hiện đại.

5

Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu

Đả kích toàn quyền Va-ren đầy âm mưu thủ đoạn, thất bại, đáng cười trước Phan Bội Châu; ca ngợi người anh hùng trước kẻ thù xảo trá.

Truyện ngắn hiện đại viết bằng tiếng Pháp; kể chuyện theo hành trình chuyến đi của Va-ren, sử dụng triệt để biện pháp đối lập – tương phản, sáng tạo nên hình thức ngôn ngữ đối thoại đơn phương của Va-ren.

6

Một thứ quà của lúa non: Cốm

Ca ngợi, miêu tả vẻ đẹp và giá trị của một thứ quà quê đặc sản mà quen thuộc của Việt Nam.

– Cảm giác tinh tế, trữ tình đậm đà, trân trọng nâng niu. 

– Bút kí – tùy bút hay về văn hóa ẩm thực.

7

Sài gòn tôi yêu

Tình cảm sâu đậm của tác giả đối với Sài Gòn qua sự gắn bó lâu bền, am hiểu tường tận và cảm nhận tinh tế về thành phố này.

Bút kí, kể, tả, giới thiệu và biểu cảm kết hợp khá khéo léo, nhịp nhàng. Lời văn giản dị, dùng đúng mức các từ ngữ địa phương.

8

Mùa xuân của tôi

Vẻ đẹp độc đáo của mùa xuân miền Bắc và Hà Nội qua nỗi sầu xa xứ của một người Hà Nội.

Hồi ức trữ tình, lời văn giàu hình ảnh, giàu cảm xúc, giàu chất thơ, nhẹ, êm và cảm động ngọt ngào.

9

Ca Huế trên sông Hương

Giới thiệu ca Huế – một sinh hoạt và thú vui văn hóa tao nhã ở đất cố đô.

Văn bản giới thiệu – thuyết minh: mạch lạc, giản dị mà nêu rõ những đặc điểm của chủ yếu của vấn đề.