Phân tích bài thơ “Nhớ rừng” của Thế Lữ – Ngữ Văn 9
Hướng dẫn
Phân tích bài thơ Nhớ rừng của Thế Lữ
Đề bài: Phân tích đoạn thơ từ “Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối” đến “Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu” trong bài thơ Nhớ rừng, của Thế Lữ.
1. Yêu cầu
– Viết bài văn nghị luận về một khổ thơ trong bài thơ.
– Vấn đề cần nghị luận (phân tích, cảm nhận) là khổ thơ “tứ bình” (bốn cảnh) trong bài thơ Nhớ rừng của tác giả Thế Lữ.
– Cần phân tích cảm nhận về cái hay, cái đẹp của nội dung và hình thức khổ thơ.
– Những điều cảm nhận, phân tích phải đặt trong tương quan với cả bài và làm nổi rõ tư tưởng chủ đề của cả bài.
2. Gợi ý
– Đọc kĩ cả bài thơ, nhất là khổ thơ cần phân tích, cảm nhận.
– Tham khảo các bài viết của các nhà nghiên cứu phê bình về bài thơ.
– Những cảm nhận bốn cảnh (đêm vàng, bình minh, mUct, chiều) của con Hổ được thể hiện như thế nào? Sự tinh tế và mới lạ trọng cách cảm nhận và thể hiện là gì? Điều đó khắc hoạ vai trò của con hổ tự do trên vương quốc riêng của nó như thế nào?
– Cần kết hợp nghị luận với miêu tả, biểu cảm.
3. Lập dàn ý (dàn ý sơ lược)
a. Mở bài: Thế Lữ, ngôi sao đột hiện và bài thơ Nhớ rừng.
b. Thân bài
– Cảm nhận về đêm vàng của con hổ.
– Vẻ đẹp của cảnh mưa chuyển bốn phương ngàn và vị vua của vương quốc lặng ngắm giang san đổi mới.
– Cảm nhận về bình minh của con hổ.
– Chiều lênh láng máu và tầm vóc vũ trụ của chúa sơn lâm.
– Suy nghĩ về sự tiếc nuối và uất hận của con hổ.
c. Kết bài: Nhấn mạnh vẻ đẹp của đoạn thơ trong vẻ đẹp của toàn bài: con hổ căm ghét sự tù túng của hiện tại, nhớ khôn nguôi quá khứ oanh liệt, huy hoàng.
4. Bài làm minh họa
Thế Lữ đã được biết đến với vai trò như “người đặt viên gạch đầu tiên cho phong trào Thơ mới”. Thơ ông như một luồng gió lạ, khiến người ta biết say mê cái đẹp của cuộc sống, biết hi vọng vào cái sáng lạn của cuộc đời. Thế mới biết hết cái uy phong của một “viên tướng điều khiển đội quân Việt ngữ” lẫm liệt biết chừng nào! Cái uy phong của “ngôi sao mới” ấy đã được thể hiện rõ trong bài thơ Nhớ rừng – một thi phẩm nổi tiếng của ông.
Nếu hồn thơ Thế Lữ là “cây đàn muồn điệu” thì Nhớ rừng chính là điệu thơ nổi bật nhất của ông. Giọng điệu bao trùm thi phẩm là sự bi tráng, là “khúc trường ca dữ dội” nói lên bi kịch của cả một thời đại. Bài thơ dựng lên hai khoảng không gian, đối lập: sự hùng vĩ của thiên nhiên và sự chật hẹp, tù túng của vườn bách thú nơi con hổ đang sống. Nét bút lãng mạn của Thế Lữ đã nâng sự đối lập đầy tính bi kịch đó lên để tạo ra âm hưởng hào sảng, kì vĩ cho bài thơ, nổi bật là hình ảnh bộ tranh tứ bình tinh xảo và độc đáo.
Đầu tiên là bức tranh rừng núi trong đêm:
Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan.
Một “đêm vàng” bên bờ suối, hình ảnh ẩn dụ ở đây thật lộng lẫy và huyền ảo. Nhà thơ không nói “đêm trăng” mà lại nói là “đêm vàng” khiến cho cảnh vật bỗng trở nên huy hoàng, rực rỡ hơn bao giờ hết. Ánh trăng chiếu xuống khu rừng làm cho mọi vật như lung linh và nhuộm một sắc màu vàng óng lấp lánh. Tưởng như trên thế gian này có bao nhiêu vàng bạc, trời hút lên rồi trút hết xuống khu rừng. “Uống ánh trăng tan” cũng là một hình ảnh ẩn dụ đẹp. Ánh trăng chiếu xuống mặt nước, mặt nước lung linh in hình bóng trăng và ánh trăng dường như tan ra trong dòng nước, nó loãng ra, trải dài trên mặt nước mênh mông, bát ngát, lấp lánh, kì ảo. Con hổ uống nước suối mà như uống ánh trăng tròng cơn say mồi. Hình ảnh này đã gợi cho ta nhớ đến câu ca dao cổ:
Hỡi cô tát nước bên đàng,
Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi?
Thế Lữ đã thổi hồn thi sĩ vào trái tim con mãnh chúa, nếu không như thế thì làm gì có “đêm vàng”, làm gì có “uống ánh trăng tan”. Thiên nhiên đẹp và quyến rũ quá làm cho giá trị của buổi đêm hôm ấy dường như tăng lên gấp bội phần, càng làm cho vị chúa tể thêm mơ màng, say sưa trong giấc mộng.
Tiếp theo là bức tranh về cơn mưa rừng. Con hổ – với sự trầm mặc của một nhà hiền triết, lặng im ngắm nhìn “giang sơn” mà hổ là bá chủ. Những giọt mưa dội xuống làm tươi mát cả khu rừng, cả rừng núi như thay đổi với một sức sống mới dạt dào, tràn trề hơn bao giờ hết. Có một cái gì đó rất trong trẻo, tinh khôi hiện lên trong hình ảnh thơ này. Con thú giờ đã không chỉ còn là một thi sĩ nữa mà còn có cái nhìn của một triết gia, một nhà thông thái. Bức tranh này mang vẻ đẹp của sự nhẹ nhàng, thanh khiết và tinh tế đến kì lạ. Cùng với bức tranh thứ nhất, nó đã giúp ta hiểu được sự muôn hình muôn vẻ của thiên nhiên hằng lưu dấu vết trong tâm hồn con hổ.
Từ vai trò của vị đế vương mà giang sơn là cả núi rừng mênh mông và thăm thẳm. Buổi bình minh ở chốn hoang dã tươi rói sắc màu và thánh thót, du dương âm thanh của muôn thú trong con mắt của vị chúa sơn lâm. Trên ngai vàng ngự trị, hổ ta từ từ thưởng thức cái thú vui tiệc rượu của mệt đấng “quân vương” với cảnh bình minh cây xanh làm màn che trướng rủ, chim chóc trong rừng là những cung nữ chuyên phục vụ chúa sơn lâm bằng những điệu múa uyển chuyển và tiếng ca réo rắt đến vui tai của mình. Tất cả lại từ từ đưa vị chúa tể vào giấc ngủ êm ái và dịu ngọt. Nền tranh rạng rỡ bởi màu sắc của ánh bình minh, bởi hương rừng ngan ngát cỏ hoa và tiếng ca thánh thót, ngân nga của chim chóc và muông thú trong rừng. Mỗi vẻ đẹp ở đây đều thấm đẫm hơi thở của tự do làm cho bậc “quân vương” say đắm, mê mẩn đến ngẩn ngơ!
Bức tranh cuối cùng là cảnh hoàng hôn nơi rừng chiều. Giọng điệu thơ không còn luyến tiếc, thở than, mà trở nên mạnh mẽ, đầy chất vấn, giận dữ giữa quá khứ và hiện tại. Con hổ hiện lên trong một tư thế kiêu hùng của một tên bạo chúa tự do và khát máu. Mấy chữ “lênh láng máu” thật là ghê gớm. Nó lại làm cho ta liên tưởng từ máu của một con vật tội nghiệp nào đấy đến máu của ánh tà dương khi mặt trời buông sắc đỏ vào buổi chiều lênh láng. Dường như sắc đỏ này đã nhuộm màu thời gian. Máu đã trở thành kỉ niệm đáng nhớ trong trái tim con hổ. Nếu rừng núi ỉà kẻ thù thì “sau rừng” gợi ra một không gian bao la, vô tận của riêng mặt trời và’cũng đồng thời làm hiện ra vẻ bí hiểm của nơi diễn ra trận chiến quyết liệt giữa “chúa tể ở trên cao” và “mãnh chúa dưới rừng thẳm”. Động từ “chết” khiến mặt trời dường như đã trở thành một vật thể sống, không còn là một khối cầu lửa vô tri vô giác nữa. Mặt trời đã là một con thú thảm hại dưới ánh nhìn kiêu bạc của vị chúa sơn lâm. Ba chữ “mảnh mặt trời” dường như đã cho ta biết rằng mặt trời đã hoàn toàn trở nên tầm thường, không sánh được với kì phùng địch thủ của mình trong cuộc thi tài cao thấp quyết liệt để chiếm lấy “riêng phần bí mật”, tầm vóc con dã thú ở đây kì vĩ trên cả vũ trụ… Bức tứ bình ẹuối cùng này đã thể hiện bàn chân ngạo nghễ, oai linh tột cùng của một kẻ thống trị vũ trụ. Trước chúa sơn lâm, vầng thái dương chỉ còn là “mảnh mặt trời” bé nhỏ mà thôi. Con hổ giờ đã trở thành chúa tể của cả muôn lọài. Sự tự do vĩ đại thế này hổi sao con hổ không “gặm” căm hận khi bị giam hãm được?
Những nỗi nhớ hiện lên dồn đập như trong một cuốn phim. Liên tiếp những “nào đâu”, “đâu những”,… khiến cho nỗi nhớ “ngày xưa” thật da diết và khắc khoải. Trong không gian hùng vĩ và nên thơ đầy “bóng cả cây giả”, thì hổ mơ mộng như một thi sĩ, trầm tư như một hiền nhân, quyền uy như một đế vương và quyết đoán như một vị chúa tể. Cái ngày xưa ấy đã qua và sẽ không bao giờ có thể trở lại được nữa. Những gì là vinh quang tột đỉnh sẽ chẳng có ý nghĩa khi không có tự do. Sau những hình ảnh khọáng đạt trên là một nỗi buồn sâu nặng, đau đớn. Sự tuyệt vọng của con hổ đặc quánh và đắng chát ở câu thơ:
Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?
Nhớ rừng không chỉ có sức hấp dẫn của một thi phẩm, mà nó còn có vẻ đẹp quyến rũ của một kiệt tác hội hoạ hay là giai điệu diệu kì của đàn ca! Lời thơ biến hoá một cách tự nhiên. Giọng điệu thơ cháy bỏng nỗi nuối tiếc, về quá khứ thì giọng thơ hùng tráng dữ dội, quay về với thực tại thì giọng thơ lại trở nên buồn tẻ, ngao ngán! Điều đó kết tụ thành nỗi thống thiết, tuyệt vọng ở câu thơ cuối cùng:
Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!
Trong một đoạn trích thơ, Nhớ rừng đã hoàn thành được sứ mệnh lịch sử của mình, nó như một bản tuyên ngôn giành quyền sống của Thơ mới.
Khép trang sách lại, tâm trí ta như vương vấn với những vẻ đẹp của thiên nhiên với khát vọng tự do cháy bỏng. Phải chăng khi viết bài thơ này, tác giả không chỉ muốn thể hiện hoàn cảnh trớ trêu của con hổ mà còn muốn nói lên nỗi khao khát tự do mãnh liệt, nỗi chán ghét cảnh sống tù túng, tầm thường, giả dối và lòng yêu nước thầm kín của người dân Việt Nam lúc bấy giờ? Khát vọng cao cả ấy vẫn mãnh liệt đến mức đủ sức chinh phục và ngân vọng mãi trong trái tim người đọc mọi thời.
(Nguyễn Hoàng Lan, lớp 9A9, Trường THCS Ngô Sĩ Liên,
Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội)
Nhận xét
Bài viết có nhiều cảm xúc, phát hiện mới mẻ. Bạn đã vào đề khá tự nhiên và phân tích các bức tranh trong bộ tứ bình có sức lôi cuốn. Đoạn viết về bức tranh hoàng hôn nơi rừng chiều khá nhuần nhị. Mặc dầu còn có thể thấy những nét mang hơi hướng, dáng dấp của Tiến sĩ Chu Văn Sơn, nhưng sự “học tập” của bạn khá thành công. Có thể tin được ở nhận định cô đọng và chín chắn: Trong không gian hùng vĩ ưà nên thơ đầy “bóng cả cây già”, thì hổ mơ mộng như một thi sĩ, trầm tư như một hiền nhân, quyền uy như một đế vương và quyết đoán như một vị chúa tể. Cái ngày xưa ấy đã qua và sẽ không bao giờ có thể trở lại được nữa. Những gì là vinh quang tột đỉnh sẽ chẳng có ý nghĩa khi không có tự do. Sau những hình ảnh khoáng đạt trên ìà một nỗi buồn sâu nặng, đau đớn. Sự tuyệt ưọng của con hổ đặc quánh và đắng chát ở câu thơ:
Than ôi! Thời oanh Hệt nay còn đâu?
Nhưng khái quát như thế này thì lại non và chưa đúng, kể cả cách diễn đạt: Trong một đoạn trích thơ, “Nhớ rừng” đã hoàn thành được sứ mệnh lịch sử của mình, nó như một bản tuyên ngôn giành quyền sống của Thơ mới.
Theo hoctotnguvan.vn
Từ khóa tìm kiếm nhiều:
- phân tích bài thơ nhớ rừng
- phan tich kho tho ba bai nho rung
