Phân tích đoạn mở đầu trong bài Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm
Hướng dẫn
Phân tích đoạn mở đầu trong bài Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm
Nhà thơ Hoàng Cầm là một ngôi sao sáng trên bầu trời thơ ca Việt Nam. Hồn thơ của ông đến nay vẫn còn vang mãi trong lòng người đọc, một trong số đó nổi bật nhất là bài bên kia sông Đuống. Thật đúng như vậy, bài thơ đã thể hiện được một cách đầy đủ nhất và rõ ràng nhất về tâm tư tình cảm yêu nước cơm thù giặc của chính nhà thơ. Đặc biệt, trong giai đoạn đầu của bài thơ, tác giả đã thể hiện một cách khái quát nhất về nỗi xót xa tâm trạng mình khi biết kia sông Đuống chính mẹ già, vợ con đang phải chịu cảnh cực khổ lầm than.
Đi vào những vần thơ hay đó chính là những dòng tâm sự của Hoàng Cầm, ông bày ỏ luôn về những tâm trạng và sự xót xa của mình qua tiếng gọi tha thiết em ơi:
“Em ơi! Buồn làm chi
Anh đưa em về sông Đuống
Ngày xưa cát trắng phẳng lì”
Ngay từ những câu đầu tiên của bài thơ, những vần thơ thốt ra như được dồn nén từ bấy lâu bây giờ mới bộc lộ, từ đó càng thể hiện rõ sự đau xót của chính tác giả thực sự lớn lao. Cái nỗi đau xót ấy bật ra, “em ơi” cùng với xưng hô “anh” nó là lối xưng hô được thể hiện trong nhiều bài thơ từ ca dao tình nghĩa cho đến thơ hiện đại như bài Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm. Với Nguyễn Khoa Điềm là những lời thủ thỉ trong tình yêu khiến cho hình ảnh của đất nước thêm gần gũi nhưng đối với Hoàng Cầm thì lại khác, nó thể hiện cho sự xót xa trong lòng mình. Tiếng gọi ấy như đang muốn khuyên nhủ người con gái kia đừng buồn nhưng thật ra đó là lời khuyên tự chính lòng mình. Hình ảnh “ cát trắng phẳng lì “ thể hiện sự nhớ nhưng tới sông Đuống khi mà bọn giặc chưa tới.
Tâm trạng của tác giả càng rõ hơn khi nhắc tới vẻ đẹp hào hùng của sông Đuống:
“Sông Đuống trôi đi
Một dòng lấp lánh
Nằm nghiêng nghiêng trong kháng chiến trường kỳ
Xanh xanh bãi mía bờ dâu
Ngô khoai xanh biếc
Đứng bên này sông sao nhớ tiếc
Sao xót xa như rụng bàn tay”
Sông đuống thật đẹp, và cho tới hôm nay khi chiến đấu chống lại giặc ngoại xâm thì nó vẫn nằm đấy nghiêng dưới kháng chiến trường kì. Hai bên bờ những mía nương dấu kia nó hiện lên thật đẹp với màu xanh của hàng dâu xanh ngắt., có cả ngôi khoai xanh biếc.
Qua đây chúng ta lại càng thấy được rõ ràng về những hình ảnh gần gũi thân thương nhưng cũng đỗi giản dị mà thi vị, nào dâu, nào sắn, mía ngôi, tất cả đều làm nên một cảnh đẹp muôn đời.
Tả cảnh như vậy nhưng tới cuối cùng nhà thơ lại cất lên những tiếng xót xa “Sao xót xa như rụng bàn tay”, chính dòng này cho thấy nhà thơ đang âu lo những bom đạn kia sẽ phá hủy đi những gì đẹp nhất của quê hương mình:
“Đứng bên này sông sao nhớ tiếc
Sao xót xa như rụng bàn tay”
Nghệ thuật so sánh thật đặc sắc đã làm cho chúng ta thấy được nỗi lòng của chính tác giả. Nhìn cảnh quê hương đang ngày càng bị tàn phá, nghĩ tới cảnh mẹ già cùng vợ con mình thì tác giả đau xót giống như gãy đi cánh tay của mình vậy. Có thể nói, nỗi đâu ấy không chỉ ngấm trong tim mà nó còn lan ra khắp cả cơ thể.
Qua bài thơ chúng ta càng thêm yêu mến nhà thơ Hoàng Cầm và cả những con người kinh bắc. Dẫu cho thời gian có làm cho sự vật đổi thay thì khi tới với sông Đuống hiện nay chúng ta vẫn thấy được mộ màu xanh của những bãi mía nương dâu.
