Tuyển chọn đề thi Ngữ Văn kì thi THPT – Đề số 16
Hướng dẫn
Tuyển chọn đề thi THPT Ngữ Văn (Đề 16)
A. ĐỀ THI
I. ĐỌC HIỂU (3 ĐIỂM)
Đọc câu chuyện sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:
CÂU CHUYỆN CÂY BÚT CHÌ
Khi ra đời, một cây bút chì luôn thắc mắc rằng cuộc sống bên ngoài xưởng làm bút chì sẽ ra sao bởi thỉnh thoảng nó nghe những người thợ nói chuyện với nhau. Bút chì băn khoăn mãi, anh em của nó cũng không biết gì hơn. Cuối cùng, trước hôm được mang đến các cửa hàng, bút chì hỏi người thợ làm bút rằng nó và anh em nó sẽ ra sao ở bên ngoài cuộc sống rộng lớn kia.
Người thợ làm bút mỉm cười. Ông nói:
– Có năm điều cháu và các anh em của cháu nên nhớ khi bắt đầu cuộc sống. Nếu cháu nhớ và làm được thì cháu sẽ trở thành cày bút chì tốt nhất.
Thứ nhất: cháu có thể làm được những điều kì diệu nhất nếu cháu nằm trong bàn tay một người nào đó và giúp họ làm việc.
Thứ hai: cháu sẽ cảm thấỵ đau đớn mỗi khi bị gọt, nhưng phải như thế cháu mới tốt hơn và có thể tiếp tục cuộc sống của mình.
Thứ ba: nếu cháu viết sai một lỗi, cháu hãy nhớ để sửa lại là được.
Thứ tư: điều quan trọng nhất đối với cháu và những người dùng cháu không phải là nước sơn bên ngoài cháu, mà là những gì bên trong cháu đấy.
Và cuối cùng: trong bất cứ trường hợp nào, cháu cũng vẫn phải tiếp tục viết Đó là cuộc sống của cháu, cho dù cháu gặp tình huống khó khăn như thế nào cũng vẫn phải viết thật rõ ràng, để lại những dấu ấn của mình.
(Truyện Ngụ ngôn, Theo Internet)
Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong văn bản trên. (0,5 điểm)
Câu 2. Anh/Chị hiểu thế nào về câu nói của người thợ làm bút chì: “Cháu sẽ cảm thấy đau đớn mỗi khi bị gọt, nhưng phải như thế cháu mới tốt hơn và có thể tiếp tục cuộc sống của mình”? (0,5 điểm)
Câu 3. Theo anh/chị, vì sao người thợ làm bút chì lại dặn dò những cây bút chì: “Trong bất cứ trường hợp nào, cháu cũng vẫn phải tiếp tục viết. Đó là cuộc sống của cháu, cho dù cháu gặp tình huống khó khăn như thế nào cũng vẫn phải viết thật rõ ràng, để lại những dấu ấn của mình.”? (1 điểm)
Câu 4. Thông điệp nào của câu chuyện trên có ý nghĩa nhất đối với anh/chị? (1 điểm)
II. LÀM VĂN (7 ĐIỂM)
Câu 1. (2 điểm)
Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 từ) trình bày suy nghĩ của anh/ chị về lời dặn dò của người thợ dành cho những cây bút chì trong câu chuyện ở phẩn Đọc hiểu: “Điều quan trọng nhất đối với cháu và những người dùng cháu không phải là nước sơn bên ngoài cháu, mà là những gì bên trong cháu đấy”.
Câu 2. (5 điểm)
Anh (chị) hãy làm rõ hình tượng thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ và thơ mộng qua khổ thơ thứ nhất bài thơ Tây Tiến của tác giả Quang Dũng.
B. HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ THI
I. ĐỌC HIỂU (3 ĐIỂM)
Câu 1. Phương thức biểu đạt được sử dụng trong văn bản trên là phương thức tự sự. (0,5 điểm)
Câu 2. Giải thích ý nghĩa của câu nói: “Cháu sẽ cảm thấy đau đớn mỗi khi bị gọt, nhưng phải như thế cháu mới tốt hơn và có thể tiếp tục cuộc sống của mình.”?
– “Gọt”: Quá trình mài giũa, rèn luyện.
– “Đau đớn”: Trong quá trình rèn luyện để trở thành cây bút chì có ích, chính bút chì cũng phải chịu đau, chịu hi sinh thân mình
– “Tốt hơn và tiếp tục cuộc sống của mình”: Cuộc sống của cây bút chì có giá trị khi nó viết lên những nét chữ cho đời. Vạ nó chỉ có thể viết, có thể sống đúng nghĩa một cây bút chì khi trải qua gọt giũa.
-> Như vậy, câu chuyện cây bút chì cũng chính là câu chuyện về con người, về cuộc đời. Con người muốn sống có ích, sống một cuộc sống đúng nghĩa, phát huy được những giá trị bản thân phải biết chấp nhận quá trình tôi luyện, rèn giũa. Như thép cứng bởi chịu tôi qua lửa đỏ, như cây bút chì sắc nét vì chịu gọt mài bởi lưỡi dao.
Câu 3. Cây bút chì, viết mãi viết mãi rồi sẽ mòn, sẽ hết. Tất cả những dấu ấn còn lại của nó là những nét vẽ, nét viết mà nó để lại cho đời.
Cũng như cuộc đời con người, không ai tránh khỏi quy luật sinh lão bệnh tử, cuối cùng rồi sẽ hoà vào cát bụi. Cách duy nhất con người có thể để lại dấu ấn cho đời là sống hết mình, cống hiến cho đời, làm đẹp cho đời. Như cây bút chì, dù trong hoàn cảnh nào cũng phải tiếp tục viết. Con người sống chân thành, sống hết mình sẽ không phải tiếc nuối, để khi mình ra đời, mình khóc – mọi người cười, và khi mình lìa đời, mình cười – mọi người khóc.
Câu 4. Thí sinh trình bày suy nghĩ cá nhân, nêu rõ vì sao thông điệp đó có ý nghĩa với em. Có thể lựa chọn thông điệp về sai lầm và sửa chữa sai lấm, thông điệp về việc cống hiến cho đời mà không hề đòi hỏi nhận lại…
II. LÀM VĂN (7 ĐIẾM)
Câu 1. (2 điểm)
Yêu cầu về hình thức
– Viết đúng đoạn văn khoảng 200 từ.
– Trình bày mạch lạc, rõ ràng, không mắc lỗi chính tả, diễn đạt,…
Yêu cầu về nội dung
Đoạn văn cần làm rõ được các ý sau:
1. Giải thích
– “Nước sơn bên ngoài”: hình thức, cái bể nổi bên ngoài.
– “Những gì bên trong”: tâm hồn, tính cách, tri thức, thái độ sống.
– “Với bản thân cháu và người dùng cháu”: với mỗi cá nhân và với những người xung quanh, những người nhìn nhận, đánh giá cá nhân ấy.
Ý nghĩa câu nói: Đề cao giá trị bên trong của mỗi con người. Cái bề ngoài màu mè, rực rỡ chỉ thu hút được ở phút ban đầu và sẽ nhanh chóng tan biến. Chính một tâm hồn đẹp, một lối sống đẹp, một tri thức phong phú sẽ mang lại cho mỗi người sức hút và giá trị bền lâu.
2. Phân tích
– Vì sao cái giá trị bên ngoài lại không quan trọng bằng cái cốt lõi bên trong?
+ Vẻ bên ngoài gây chú ý trong phút chốc, nhưng cái bên trong mới tạo ấn tượng lâu dài.
+ Vẻ bên ngoài chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, nhưng giá trị tâm hồn sẽ tồn tại vĩnh cửu với thời gian.
– Vì sao giá trị bên trong ấy không chỉ quan trọng với những người xung quanh, mà còn quan trọng với mỗi người?
+ Giá trị bên trong sẽ là thước đo những người xung quanh dùng để đánh giá bạn.
+ Nhưng với mỗi cá nhân, giá trị bên trong quan trọng, vì nó là thứ làm nên chính bạn, một bản thể đặc biệt không trùng lặp.
3. Bàn luận, mở rộng
Để xây dựng, giữ gìn và phát huy giá trị bên trong của mình, chúng ta cần:
– Tích luỹ cho mình tri thức.
– Nuôi dưỡng cho mình tấm lòng nhân ái, tâm hồn biết rung động trước cuộc sống, rèn luyện cho mình lối sống đẹp.
Tuy vậy, chúng ta cũng không thể bỏ qua yếu tố bên ngoài; không thể ỷ vào việc chăm chút thế giới bên trong mà tạo cho mình vẻ bên ngoài xộc xệch.
4. Bài học và liên hệ bản thân
– Câu nói định hướng cho chúng ta thái độ sống đúng đắn.
– Liên hệ bản thân.
Đoạn văn mẫu
Khi bạn chọn mua một cây bút chì, bạn sẽ quan tâm nhất đến chất lượng bên trong hay nước sơn bề ngoài? Với tôi, khi mua một cây bút, điểu quan trọng nhất không phải là nước sơn bên ngoài, mà là những gì bên trong. “Nước sơn bên ngoài” chỉ là hình thức, cái bê’ nổi bên ngoài, còn “những gì bẻn trong” là tâm hồn, tính cách, tri thức, thái độ sống. Vẻ bên ngoài gây chú ý trong phút chốc, nhưng cái bên trong mới tạo ấn tượng lâu dài. Với con người, một yẻ ngoài hào nhoáng, đẹp đẽ chưa chắc đã khiến bạn được mọi người yêu quý. Nhưng nếu bạn có tri thức, bạn sống đẹp, có lòng nhân ái, bạri có trái tim biết lắng nghe và chia sẻ với cuộc đời, bạn chắc chắn sẽ được mọi người yêu quý. vẻ bên ngoài chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, nhưng cái giá trị tâm hổn sẽ tồn tại vĩnh cửu với thời gian. Một sắc đẹp nghiêng nước nghiêng thành sẽ làm người ta nhớ lâu. Nhưng một tài hoa xuất chúng sẽ lưu danh muôn đời. Trong mọi cuộc thi sắc đẹp, không bao giờ thiếu phần thi ứng xử. Giá trị bên trong sẽ là thước đo những người xung quanh dùng để đánh giá bạn. Không những thế, giá trị bên trong còn là thứ làm nên chính bạn, một bản thể đặc biệt không trùng lặp. Người có thể giống người, xã hội hiện đại, con người có thể trang điểm, có thể phẫu thuật để giống nhau, nhưng tâm hồn thì không ai giống ai cả. Vì vậy, giá trị bên trong sẽ làm nên nét riêng biệt, để bạn không bị hoà tan vào cuộc đời. Nhưng cũng khống thể bỏ qua yếu tố bên ngoài, không thể ỷ vào việc chăm chút thế giới bên trong mà tạo cho mình vẻ bên ngoài nhếch nhác. Mỗi chúng ta cần luôn phấn đấu hoàn thiện đẹp cả tâm hồn bên trong lẫn hình thức bể ngoài, bạn nhé!
Câu 2. (5 điểm)
Yêu cầu về hình thức
– Viết đúng kết cấu bài văn gồm ba phần.
– Trình bày mạch lạc, rõ ràng, không mắc lỗi chính tả, diễn đạt,…
Yêu cầu về nội dung
Bài viết cần đảm bảo các ý sau:
a) Mở bài
Giới thiệu vê tác giả, tác phẩm và hình tượng thiển nhiên Tây Bắc hùng vĩ và thơ mộng trong khổ thơ thứ nhất (0,5 điểm)
– Quang Dũng là một nghệ sĩ đa tài, ông có thể làm thơ, vẽ tranh, soạn nhạc. Trong đó tiêu biểu nhất là thơ ca. Ông có một hồn thơ tài hoa, lãng mạn phóng khoáng luôn bay bổng một tình yêu tha thiết với quê hương đất nước, con người Việt Nam.
– Tây Tiến là bài thơ đặc sắc của Quang Dũng. Bài thơ thành công một phần là nhờ cách xây dựng hình tượng núi rừng Tây Bắc hùng vĩ, diễm lệ.
b) Thân bài (4 điểm)
1. Thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ (2 điểm)
– Điệp từ “dốc” kết hợp với những từ láy tạo hình “khúc khuỷu”, “thăm thẳm” gợi lên những con dốc trùng điệp, những chặng đường hành quân đầy gian khổ, hiểm nguy.
– Điệp ngữ “ngàn thước” kết hợp với nghệ thuật đối “lên – xuống” và cách ngắt nhịp khiến câu thơ như bẻ làm đôi. Chiều đi lên thì cao chót vót, chiểu đi xuống thì sâu thăm thẳm. Hình ảnh những vách núi cheo leo, những vực sâu thăm thẳm như bào mòn sức lực, thách thức ý chí quyết tâm của người lính.
– Liệt kê những địa danh xa xôi, lạ lẫm “Sài Khao”, “Mường Lát”, “Mường Hịch”, “Mai Châu” kết hợp với nhân hóa “thác gẩm thét”, “cọp trêu người” gợi lên sự hoang sơ, huyền bí của mảnh đất nổi tiếng là chốn “rừng thiêng, nước độc”.
2. Thiên nhiên Tây Bắc thơ mộng (1,5 điểm)
– Từ láy, tính từ “heo hút” đảo lên trước danh từ “cồn mầy” nhấn mạnh vẻ đẹp hoang sơ, huyền ảo của núi rừng hòa lẫn vào mây trời Tây Bắc.
– Phép nhân hóa “súng ngửi trời” khiến cho thiên nhiên, cảnh vật, con người trở nên gần gũi. Đó còn là thước đo độ cao của đỉnh núi, thước đo bản lĩnh, ý chí và vẻ đẹp tâm hồn lãng mạn của người lính Tây Tiến.
– Câu thơ bảy tiếng “Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi” toàn thanh bằng mở ra không gian mênh mông, rộng lớn. Đó như là tiếng thở phào đẩy nhẹ nhõm của người lính sau những chặng đường hành quân đầy gian khổ, hiểm nguy.
– Sự xuất hiện của “sương”, “hơi”, “hoa”, “mây”, “mưa xa khơi” làm cho bức tranh trở nên thơ mộng, huyền ảo.
– Hình ảnh “nhà ai” gợi lên cuộc sống thanh bình nơi bản làng Tây Bắc, làm bức tranh trở nên ấm áp, có hồn, sức sống.
3. Nghệ thuật miêu tả thiên nhiên (0,5 điểm)
– Bút pháp nghệ thuật lãng mạn kết hợp với những sáng tạo độc đáo.
– Chất liệu hiện thực được phản chiếu qua lăng kính tâm hồn lạc quan, yêu đời…
c) Kết bài
Kết lại vấn đề và nêu cảm nghĩ chung. (0,5 điểm)
Bài thơ Tây Tiến của nhà thơ Quang Dũng đã khắc hoạ thành công một thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, hiểm nguy nhưng cũng đầy lãng mạn. Hình ảnh ấy sẽ mãi mãi đi vào lòng độc giả trong tình cảm yêu mến, gắn bó thiết tha.
Xem thêm Tuyển chọn đề thi Ngữ Văn kì thi THPT – Đề số 15 tại đây.
