Soạn bài câu nghi vấn tiếp theo
I.Những chức năng khác.
1.Trong những đoạn trích trên, những câu sau đây là câu nghi vấn :
-Hồn ở đâu bây giờ ? (đoạn a)
-Mày định nói cho cha mày nghe đấy à ? (đoạn b)
-Có biết không ? Lính đâu ? Sao bây dám để cho nó chạy xồng xộc vào đây như vậy ? Không còn phép tắc gì nữa à ? (đoạn c)
-Cả đoạn trích d là một câu nghi vấn.
-Con gái tôi vẽ đây ư ? Chả lẽ lại đúng là nó, cái con Mèo hay lục lọi ấy !
2.Các câu nghi vấn trong những đoạn trích trên không dùng để hỏi. Câu nghi vấn :
-Ở đoạn a : biểu lộ tình cảm, cảm xúc.
-Ở đoạn b : biểu lộ sự đe dọa.
-Ở đoạn c : 4 câu đều dùng để đe dọa
-Ở đoạn d : dùng để khẳng định
-Ở đoạn e : 2 câu đều thể hiện cảm xúc (ngạc nhiên).
3.Không phải tất cả các câu nghi vấn bao giờ cũng kết thúc bằng dấu chấm hỏi. Câu nghi vấn thứ hai ở đoạn e kết thúc bằng dấu chấm than.
II.Luyện tập
1.Đọc những đoạn trích sau và trả lời câu hỏi :
a.Trong những đoạn trích trên, các câu sau là câu nghi vấn :
-Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư ?
-Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan ?
-Sao ta không ngắm sự biệt li theo tâm hồn chiếc lá nhẹ nhàng rơi ?
-Ôi, nếu thế thì còn đâu là quả bóng bay ?
b.Những câu nghi vấn.
-Ở đoạn a : biểu lộ cảm xúc ngạc nhiên.
-Ở đoạn b : phủ định, biểu lộ tình cảm, cảm xúc nối tiếc và nhớ nhung.
-Ở đoạn c : cầu khiến, biểu lộ tình cảm, cảm xúc.
-Ở đoạn d : phủ định, biểu lộ tình cảm, cảm xúc.
2.Xét những đoạn trích sau và trả lời câu hỏi :
a.Xác định câu nghi vấn và dấu hiệu hình thức của nó :
-Sao cụ lo xa quá thế ? Tội gì bây giờ nhịn đói mà tiền để lại ? Ăn mãi hết đi thì đến lúc chết lấy gì mà lo liệu ?
-Cả đàn bò giao cho thằng bé không ra người không ra ngợm ấy, chăn dắt làm sao ?
-Ai dám bảo thảo mộc tự nhiên không có tình mẫu tử.
-Thằng bé kia, mày có việc gì ? Sao lại đến đây mà khóc ?
Dấu hiệu hình thức của câu nhi vấn ở đây là có những từ để hỏi (sao, gì, làm sao, sao, ai) và khi viết có dấu chấm hỏi ở cuối câu.
b.Những câu nghi vấn đó được dùng để :
-Phủ định (3 câu nghi vấn trong đoạn a).
-Biểu lộ sự băn khoăn, ngần ngại (câu nghi vấn trong đoạn b).
-Khẳng định (câu nghi vấn trong đoạn c)
-Hỏi (cả 2 câu nghi vấn trong đoạn d).
c.* Trong số những câu nghi vấn đó, những câu sau có thể được thay thế bằng câu không phải là câu nghi vấn mà có ý nghĩa tương đương.
-Sao cụ lo xa quá thế ? Tội gì bây giờ nhịn đói mà tiền để lại ? Ăn mãi hết đi đến lúc chết lấy gì mà lo liệu ?
-Cả đàn bò giao cho thằng bé không ra người không ra ngợm ấy, chăn dắt làm sao ?
-Ai dám bảo thảo mộc tự nhiên không có tình mẫu tử ?
* Những câu có ý nghĩa tương đương :
– Cụ không phải lo xa quá như thế. Bây giờ không phải nhịn đói mà để tiền lại. Ăn hết thì lúc chết không có tiền để mà lo liệu.
– Không biết chắc thằng bé có thể chăn dắt được đàn bò hay không.
– Thảo mộc tự nhiên có tình mẫu tử.
3. Đặt hai câu nghi vấn không dùng để hỏi :
– Câu có thể kể cho tớ nghe nội dung của bộ phim ‘Cuốn theo chiều gió’ được không ?
– Lão Hạc ơi, sao đời lão khốn cùng đến thế.
4. Trong giao tiếp, nhiều khi những câu nghi vấn như ‘Anh ăn cơm chưa ?’ ‘Cậu đọc sách đấy à ?’ ‘Em đi đâu đấy ?’ không nhằm để hỏi mà để chào, làm quen, mối quan hệ giữa người nói với người nghe thường xã giao.
