Cảm nhận về tâm trạng của Tản Đà trong bài thơ Muốn làm thằng Cuội – Ngữ Văn 9
Hướng dẫn
Phân tích bài thơ Muốn làm thằng cuội
Đề bài: Cảm nhận về tâm trạng của Tản Đà trong bài thơ Muốn làm thằng Cuội
1. Yêu cầu
– “Cảm nhận về tâm trạng” thực chất là viết bài văn nghị luận về một bài thơ.
– Vấn đề cần nghị luận (phân tích, cảm nhận) là tâm trạng tác giả trong bài thơ Muốn làm thằng Cuội của Tản Đà.
– Phân tích cảm nhận về cái hay, cái đẹp của nội dung và hình thức các khổ thơ để thể hiện tâm trạng của người viết.
– Những điều cảm nhận, phân tích phải đặt trong tương quan giữa các khổ với nhau và với toàn bài, đồng thời làm nổi rõ tư tưởng chủ đề của bài thơ.
2. Gợi ý
– Đọc kĩ cả bài thơ.
– Tham khảo các bài viết của các nhà nghiên cứu phê bình về bài thơ.
– Cảm nhận về nỗi buồn của tác giả, sự “chán nửa” euộc đời trần thế.
– Tiếng gọi thiết tha với chị Hằng để bày tỏ tình cảm.
– Ước muốn lên cung trăng để xa lánh cõi đời.
– Sự lãng mạn, phong tình và cái “ngông” của Tản Đà trong ước muốn lên mặt trăng.
– Kết hợp nghị luận với biểu cảm.
3. Lập dàn ý (dàn ý sơ lược)
a. Mở bài: Tản Đà với bài thơ Muốn làm thằng Cuội.
b. Thân bài
– Nỗi buồn và chán của Tản Đà
- Buồn trong đêm thu, buồn lắm.
- Chán nửa trần thế (vì sự bon chen, tầm thường, nhộn nhạo).
– Mong ước lên cung trăng để làm thằng Cuội lớn
- Muốn hỏi và đề nghị chị Hằng.
- Muốn bầu bạn với chị Hằng để quên nỗi buồn nơi trần thế.
– Tính chất lãng mạn, phong tình và cái “ngông” của Tản Đà: sánh vai với chị Hằng, làm người trên cung trăng, cười thế gian tầm thường, nhỏ bé.
– Thành công của thơ Đường luật, nhưng lời lẽ phóng túng, tình cảm lãng mạn.
c. Kết bài: Nhấn mạnh nỗi buồn và tinh thần thoát li, bất hoà với thực tại xã hội thực dân phong kiến là một điều tiến bộ.
4. Bài làm minh hoạ
Nước gợn sông Đà con cá nhảy
Mây trùm non Tản cánh diều bay.
Tản Đà là bút danh cửa nhà thơ Nguyễn Khắc Hiếu, được ghép từ tên núi Tản (núi Tản Viên hay còn gọi là núi Ba Vì) và sông Đà, thuộc địa phận tỉnh Sơn Tây cũ, quê hương tác giả. Trên văn đàn Việt Nam đầu thế kỉ XX, tên tuổi Tản Đà nổi lên như một hiện tượng đột xuất, dồi dào năng lực sáng tạo. Ông đã đem lại cho thi ca Việt Nam một sức sống mới, một khẳng định cho sự cách tân mạnh mẽ của trào lưu Thơ mới lúc đó và mãi mãi sau này.
Trong bối cảnh xã hội Việt Nam nửa tây nửa ta, thơ Tản Đà phản ánh sự bất bình trước thực tại rối ren, ngột ngạt, đồng thời thể hiện một hồn thơ vừa bay bổng vùa phóng khoáng trong trái tim đa tình của người nghệ sĩ!
Thoát trần lên trăng là chủ đề của bài thơ Muốn làm thằng Cuội in lần đầu trong tác phẩm Khối tình con vào năm 1917. Thông qua bài thơ, tác giả thể hiện khát vọng được thoát khỏi cõi đời ô trọc đương thời để đến với một thế giới đẹp đẽ, tự do. Bài thơ đã bộc lộ rõ nét đặc trưng về phong cách thơ Tản Đà, điểu mà người ta quen gọi là lãng mạn, phong tình và “ngông”.
Muốn làm thằng Cuội được viết theo thể thất ngôn bát củ của thơ Đường, niêm luật rõ ràng, đối ý, đối thanh rất chuẩn, giọng điệu chung của bài thơ là thể hiện tâm tình tha thiết của thi sĩ. Ngay ở hai câu đề:
Đêm thu buồn lắm chị Hằng ơi
Trần thế em nay chán nửa rồi.
Đã bộc bạch tâm trạng buồn chán của nhà thơ trong đêm thu trăng sáng. Thi sĩ, một mình than thở với vẻ đẹp huyền ảo của cảnh vật mà cũng không khoậ lấp được nỗi buồn canh cánh bên lòng. Nhà thơ bất bình trước thực tại một xã hội tối tăm, bế tắc. Cuộc sống ngột ngạt, tù túng làm sao dung nạp được một tâm hồn phóng khoáng, yêu tự do như Tản Đà? Trái tim muốn cất cánh bay xa, nhưng đi đâu khi xã hội thực dân phong kiến đương thời như một nhà tù lớn giam hãm con người! Để cách biệt hẳn với cõi tục trần gian lắm nhiễu nhương, buồn khổ, thi sĩ đã chọn mặt trăng, một địa điểm tuyệt vời và hoàn toàn tĩnh lặng để tha hồ giãi bày tâm sự.
Nhà thơ gọi trăng là “chị” Hằng, xưng là “em” nghe mới êm ái và dịu ngọt làrri sao! Nếu chị Hằng nghe được chắc chị cũng xao xuyến, bồi hồi bởi giọng điệu thơ tha thiết của nhà thơ khi ướm hỏi xem có kẻ nào chán đời đã trốn lên cõi tiên trước mình:
Cung quế đã ai ngồi đó chửa?
Rồi mới khẩn khoản thỉnh cầu:
Cành đa xin chị nhắc lên chơi.
Dường, như nhà thơ ước muốn trở lại làm trẻ con như thuở nào để cứ mỗi đêm Trung thu rước đèn, phá cỗ trông trăng, lại thi nhau tìm cây đa, chú Cuội và thầm mong ước được chị Hằng “nhắc lên chơi” để vui vầy thoả thích với trăng sao, mây gió. Ước trở lại tuổi thơ ấu hồn nhiên trong sáng là để giũ sạch bụi trần, gõ bỏ ngoài tai, ngoài mắt “những điều trông,thấy mà đau đớn lòng” trong suốt nửa đời người. Bỗng chốc, nhà thơ trở lại tuổi thơ với giọng điệu nũng nịu, thiết tha của lời thỉnh nguyện đặc biệt có một không hai này. cảnh và tình trong hai câu đề là nỗi buồn thấm thìa nhưng giọng điệu lại lộ ra nét cười hóm hỉnh.
Nếu ở câu thực, nỗi buồn chỉ còn phảng phất thì đến hai câu luận niềm vui được bộc lộ rõ khi nhà thơ tưởng tượng mình đang được sống cùng tiên nữ Hằng Nga ở trên cung trăng:
Có bầu có bạn, can chi tủi
Cùng gió cùng mây, thế mới vui.
Nhà thơ muốn làm thằng Cuội để giải thoát nỗi buồn tích tụ bấy lâu nay. Sống trên cung trăng, thi sĩ vùng thoát khỏi cảnh đục trong của chốn nhân gian, vừa thoả mãn thú tiêu dao được bầu bạn “cùng mây gió”. Nhưng thích nhất vẫn là được kề vai sát cánh với người đẹp tiên nga mà ngắm, mà nhìn, mà vui buồn.
Rồi cứ mỗi năm rằm tháng Tám
Tựa nhau trông xuống thế gian, cười.
Tâm trạng nhà thơ khi đã thoát tục thành tiên, nhìn xuống trần gian thấy thế giới thật nhỏ bé, chật chội, tù túng với đủ mọi chuyện nực cười. Nhà thơ muốn được thành tiên để “cười” vào thói bon chen danh lợi và cảnh lo toan miếng cơm manh áo chật vật của kiếp người nơi trần thế.
Hai câu luận giống như lời tự nhủ: “Có bầu có bạn can chi tủi” thì cái cười ờ câu kết đã bật lên thành tiếng “Tựa nhau trông xuống thế gian, cười”. Sau chuỗi cười dài ấy, thi sĩ từ cõi mộng trở về với cõi thực thì nỗi buồn lại đầy ắp trái tim ; mong được lên tiên chỉ là niềm vui tinh thần để được tự do của Tản Đà. Nó là ảo giác, là khát vọng ám ảnh bởi nhà thơ suốt đời phải sống trong một thực tế phũ phàng. Bài thơ không gây ra cảm giác bi quan, yếu thế mà gợi lên nỗi buồn man mác, thôi thúc người đọc đến với tự do, đến với những gì đẹp, đẽ, hoàn mĩ nhất.
Muốn làm thằng Cuội là bài thơ khá tiêu biểu cho hồn thơ Tản Đà, một nhà thơ nổi tiếng là “ngông”. Cùng thời với ông và muộn hơn một chút, Chế Lan Viên tìm đến chốn “Điêu tàn”, đổ nát, sống cô đơn với quá khứ đau thương ; còn Xuân Diệu say đắm với tình yêu đôi lứa ; Huy Cận giấu mình vào “Vũ trụ ca”, Vũ Hoàng Chương triền miên với thơ “Say”,… thì Tản Đà lại xin chị Hằng cho trốn lên cung Quảng để vui thú với cõi tiên.
Tản Đà “ngông” vì muốn được làm bạn với Hằng Nga, với gió, với mây và được thành tri âm tri kỉ với chị Hằng. Trỏng xã hội thối nát đương thời bấy giờ, bao kẻ vì ham chữ “danh”, chữ “lợi” mà đánh mất hết nhân cách, nhà thơ “ngông” của chúng ta muốn thoát tục để giữ mình được trong sạch, để hướng tới một sự tự do cao cả. Đó là cái trái khoáy đáng quý, đáng trân trọng về nhân cách của thi sĩ.
Bài thơ Muốn làm thằng Cuội hay về nội dung ý nghĩa, độc đáo sáng tạo về nghệ thuật. Nó tiêu biểu cho phong cách tài hoa của nhà thơ núi Tản sông Đà. Bài thơ đã được dệt nên bằng bút pháp lãng mạn bằng trái tim nhân hậu của nhà thơ. Tuy được viết theo thể Đường luật, nhưng người đọc vẫn nhận thấy nét tự nhiên như lời nói hằng ngày, nó còn phảng phất âm hưởng.của ca dao, dân ca như một sự Việt hoá thành công.
Đọc Muốn làm thằng Cuội, chúng ta thấy toát lên một nỗi buồn chán trước toàn cảnh thực tại của xã hội đương thời. Nhà thơ muốn thoát li khỏi hiện thực đen tối bằng mộng tưởng. Đây là giấc ảo giác táo bạo, hợp với tính cách con người nhà thơ. Nỗi buồn của Tản Đà không dừng ở nỗi buồn thời thế của riêng ai mà là nỗi buồn cho thời đại, cho viễn cảnh của xã hội, cho tâm trạng chung của tầng lớp trí thức, nghệ sĩ trong xã hội bấy giờ.
(Trần Minh Trang, lớp 9A9, Trường THCS Ngô Sĩ Liên,
Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội)
Nhận xét
Một bài viết về bài thơ Muốn làm thằng Cuội của Tản Đà khá thành công. Người viết đã lần lượt phân tích, cảm nhận từng cặp câu thơ, chỉ ra sự nhất quán của chúng với phong cách lãng mạn, phong tình và ngông của Tản Đà. Bạn đã có những so sánh để làm rõ cái riêng của Tản Đà: Cùng thời với ông và muộn hơn một chút, Chế Lan Viên tìm đến chốn “Điêu tàn” đổ nát, sống cô dơn với quá khứ đau thương ; còn Xuân Diệu say đắm với tình yêu đôi lứa ; Huy Cận giấu mình uào “Vũ trụ ca”, Vũ Hoàng Chương triền miên với thơ “Say”,… thì Tản Đà lại xin chị Hằng cho trốn lên cung Quảng để vui thú với cõi tiên. Tuy vậỳ, cũng có nhữhg chỗ suy diễn: Dường như nhà thơ ước muốn trở lại làm trẻ con như thuở nào […]. Ước trở lại tuổi thơ ấu hồn nhiên trong sáng là dể giũ sạch bụi trần, gỡ bỏ ngoài tai, ngoài mắt “những điều trông thấỵ mà đau đớn lòng” trong suốt nửa đời người. Bỗng chốc, nhà thơ trở lại tuổi thơ với giọng điệu nũng nịu, thiết tha của lời thỉnh nguyện đặc biệt có một không hai này. Tản Đà muốn lên mặt trăng, chứ không ước muốn bé lại làm trẻ con.
Theo hoctotnguvan.vn
